Ciekawostki. Kolorowy świat w ludzkiej głowie

Fotografia jest w rozkwicie. Robienie i udostępnianie zdjęć jest zjawiskiem masowym. Stało się łatwe i odruchowe. Zajmując się fotografią, w sposób naturalny zaczynamy zastanawiać się nad oddziaływaniem kolorów, na ich rolę w budowaniu obrazu.

Kolor nie jest w zasadzie zjawiskiem fizycznym  - z czysto technicznego punktu widzenia. Jest cechą ludzkiego postrzegania otaczającej rzeczywistości. Jego źródłem są bodźce fizyczne, ale jest czymś subiektywnym. Na przykładzie ilustracji powyżej, można się przekonać jak subiektywne jest postrzeganie. Nawet jeśli wiemy, że oba prostokąty są identyczne, to mózg nam wmawia błędną interpretację. Wystarczy zmienić tło na jednolite i nasze postrzeganie obiektów się zmienia. Mózg interpretuje to co widzimy w kontekście otoczenia. Nie widzimy tego co jest, tylko interpretację umysłu traktujemy jako obraz rzeczywistości. W wielu wypadkach interpretacja jest błędna.

Kolory budzą emocje, skojarzenia a kultura przypisała im nawet znaczenie symboliczne. Widzenie kolorów jest zjawiskiem skomplikowanym. Współczesne badania wskazują, że mózg nie tyle rejestruje zdarzenia ze świata zewnętrznego, ale sygnały dochodzące są interpretowane i przetwarzane. Stąd bierze się np. zjawisko złudzeń optycznych, gdzie mózg zostaje wprowadzony w błąd. I nawet jeśli człowiek ma świadomość błędnej obserwacji, to nie widzi rzeczywistości w sposób nie ukształtowany przez wcześniejsze własne doświadczenia, a być może także uwarunkowania ewolucyjne.

Już w prehistorii powstawały barwne obrazy naskalne. Ludzie już wtedy używali pigmentów, aby wyrazić swoje artystyczne wizje nie tylko za pomocą kształtu, ale także barwy. W czasach starożytnej Grecji i Rzymu nastąpił rozkwit malarstwa. Do naszych czasów dotrwały w zasadzie tylko obrazy malowane na ścianach - freski. Malowane na świeżej zaprawie tynkowej okazały się najtrwalsze, ale dają świadectwo, że sztuka malarska w starożytnej Europie przeżywała rozkwit. Kolory były stosowane powszechnie. Sztuki plastyczne i użycie koloru były rozwijane, aczkolwiek odbywało się to na zasadzie intuicji oraz prób i błędów.

Ścisłe podejście do zjawiska koloru rozpoczęło się wraz z narodzinami nauki jako takiej. Metoda naukowa, czyli obserwacja zjawisk, wysuwanie hipotez i projektowanie doświadczeń prowadzących do potwierdzenia bądź obalenia hipotezy umożliwiły tworzenie teorii opartych na solidnych podstawach.

Optyka jako gałąź fizyki jest oparta na doświadczeniach i obliczeniach matematycznych, więc rozwiązania problemów są ścisłe i są wyjaśnione nie tylko jakościowo, ale także ilościowo. Najmniej poznaną częścią zagadnienia kolorów i percepcji wzrokowej jest to, co dzieje się w mózgu.

Jednak wiedza w tym zakresie i odkrycia ostatnich lat znacznie przewyższają to, czego ludzie dowiedzieli się na przestrzeni ubiegłych tysięcy lat. Postęp technologiczny umożliwił bowiem zastosowanie metody naukowej do badań mózgu. Skanery pozytonowe umożliwiają w czasie rzeczywistym obserwować aktywność poszczególnych obszarów mózgu na żywo. Pozwala to na wyciąganie wniosków jak mózg przetwarza informacje związane z widzeniem. Tworzone są modele i hipotezy, będące podstawą do opracowania doświadczeń. Wiedza w zakresie zjawisk psychicznych zaczyna opierać na solidnych podstawach, a nie jedynie na filozoficznych dywagacjach. Są to fascynujące tematy. I okazuje się, że pewne - wydawałoby się oczywiste sprawy - wcale takimi nie są.